कुशे औँसी : पिता–सन्तान सम्बन्ध र संस्कारको पर्व

काठमाडौं,७ भदौ । नेपाली समाजमा भाद्र कृष्ण औँसी अर्थात् कुशे औँसी अथवा बुबाको मुख हेर्ने दिन विशेष पर्वका रूपमा मनाइन्छ। यो दिनले जीवित पिताप्रति आदर, सम्मान र कृतज्ञता प्रकट गर्ने अवसर प्रदान गर्नुका साथै दिवङ्गत पिताको स्मरण गर्दै पिण्डदान र श्राद्ध गर्ने धार्मिक तथा सांस्कृतिक अभ्यासलाई निरन्तरता दिइँदै आएको छ।

यस पर्वमा छोराछोरीले आफ्ना बाबुलाई उपहार, मिठाई, कपडा वा मनपर्ने पकवान अर्पण गर्ने परम्परा छ भने दिवङ्गत पितृको सम्झनामा गोकर्णेश्वर, बाग्मती किनार लगायत तीर्थस्थलमा पुगेर पिण्डदान गर्ने चलन रहेको छ। विशेषगरी काठमाडौंको गोकर्णेश्वर महादेव परिसरमा यस दिन ठूलो मेला लाग्ने परम्परा छ, जसले समुदायबीच एकता र सामाजिक सम्बन्धलाई मजबुत बनाउने काम गर्दछ।

हिन्दू परम्पराअनुसार कुशलाई भगवान विष्णुको प्रतीक मानिन्छ। यसैकारण यस दिन घर–घरमा पवित्र कुश भित्र्याइन्छ। धार्मिक विश्वासअनुसार, औँसीको दिन पितृदेवताहरू पृथ्वीमा अवतरित हुने भएकाले तर्पण, दान र श्रद्धा मार्फत तिनीहरूलाई सन्तुष्ट पारिन्छ भन्ने मान्यता छ।

कुशे औँसीले पारिवारिक सम्बन्धलाई प्रगाढ बनाउनुका साथै सामाजिक, सांस्कृतिक र धार्मिक मूल्यलाई निरन्तरता दिने काम गर्दछ। पिता–सन्तानबीचको आत्मीयता, आपसी विश्वास र संस्कारको हस्तान्तरण यस पर्वको मूल भावनासँग जोडिएको छ।

अन्तर्राष्ट्रिय सन्दर्भमा ‘फादर्स डे’ प्रायः जून महिनामा उपहार र समय बिताएर मनाइन्छ भने नेपालमा कुशे औँसी धार्मिक, सांस्कृतिक र सामाजिक मूल्यसँग गहिरो रूपमा गाँसिएको पर्वका रूपमा विशिष्ट मानिन्छ।

यसरी, बुबाको मुख हेर्ने दिन केवल भावनात्मक पर्व मात्र नभई धार्मिक आस्था, सामाजिक शिक्षा र सांस्कृतिक निरन्तरताको अद्वितीय संयोजनका रूपमा नेपाली समाजमा स्थापित भएको छ।